150 χρόνια από τη γέννηση του Φιόντορ Σολογκούμπ

Λογοτεχνία  του συμβολισμού

Την 1η Μαρτίου συμπληρώνονται 150 χρόνια από τη γέννηση του Φιόντορ Σολογκούμπ, του μεγάλου ρώσου ποιητή και συγγραφέα που φώτισε τις πιο απόκρυφες γωνιές της ρωσικής ψυχής.

Η πραγματολογία και ο μυστικισμός, η ευγένεια και η προστυχιά, η καθημερινότητα και το θαύμα, συνδυάζονται με απαράμιλλο τρόπο στο έργο του Σολογκούμπ. Ο ίδιος κατέχει ξεχωριστή θέση στη ρωσική Λογοτεχνία. Κανείς άλλος
εκπρόσωπος της γενιάς του δεν κατάφερε να εκφράσει τις σκοτεινές πτυχές της ρωσικής ψυχής, όπως αυτός. Ο ποιητής Νικολάι Γκουμιλιόφ είπε ότι τα ποιήματα του Σολογκούμπ δεν ανήκουν στην κατηγορία των έργων που θες ν’ αποστηθίσεις, αλλά έρχονται από μόνα τους τις στιγμές της θλίψης.
Ο Σολογκούμπ ήταν νέος την εποχή του Ντοστογιέφσκι, και το έργο του ανήκει στην πρώιμη Λογοτεχνία  του συμβολισμού. Τον ξεχώρισαν πολλοί από τους σύγχρονούς του, μεταξύ των οποίων και ο Αλεξάντρ Μπλοκ, που χαρακτήρισε το έργο του Σολογκούμπ “ολοκληρωμένο και ευαίσθητο”, και τη μούσα του, “θλιμμένη και παράφρονα”.
Ο Φιόντορ Σολογκούμπ γεννήθηκε την 1η Μαρτίου του 1863 στην Αγία Πετρούπολη, στην οικογένεια ενός ράφτη, πρώην δουλοπάροικου, εξώγαμου όμως τέκνου του γαιοκτήμονα. Ανατράφηκε όμως, στο περιβάλλον μιας οικογένειας ευγενών, με περιορισμένη ιδιοκτησία, την οποία υπηρετούσε η μητέρα του. Αγάπησε το διάβασμα από μικρός και άρχισε νέος να γράφει ποίηση. Μετά την αποφοίτησή του από την Παιδαγωγική Σχολή, ο Σολογκούμπ εργάστηκε για δέκα χρόνια ως δάσκαλος μαθηματικών στην περιφέρεια, και συνέγραψε μάλιστα ένα εγχειρίδιο Γεωμετρίας.
Το ψευδώνυμο “Σολογκούμπ” εμφανίστηκε αργότερα, στην Αγία Πετρούπολη, στην σύνταξη του περιοδικού “Σέβερνι Βέστνικ (“Βόρειος Αγγελιοφόρος”). Ήταν το πρώτο σοβαρό έντυπο που τον δημοσίευσε. Πιθανόν, το πραγματικό του επώνυμο – Τετέρνικοφ – φάνηκε στον αρχισυντάκτη πολύ τετριμμένο για κάποιον που μεταφράζει ποιήματα του Βερλέν.

Τα πρώτα βιβλία του Φιόντορ κυκλοφόρησαν με δικά του έξοδα. Άρχισε να γράφει το Μυθιστόρημα “Βαριά όνειρα” όταν ακόμη ζούσε στην επαρχία. Σ' αυτό το έργο είναι ήδη φανερά τα στοιχεία για τα οποία αγαπήθηκε ιδιαίτερα. Ο Σολογκούμπ, ενώ εκινείτο στα πλαίσια του ρεαλισμού, κατόρθωσε να μεταδώσει τη φευγαλέα μυστικιστική απόχρωση της καθημερινότητας στην περιφέρεια, καθώς και την εύθραυστη ισορροπία του μεταίχμιου ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα, τον φόβο και την απόγνωση, τόσο αισθητά στις εσχατιές της Ρωσίας.
Παρότι ο Σολογκούμπ μπορεί να χαρακτηριστεί επίγονος του Γκόγκολ και του Ντοστογιέφσκι, υπήρξε ιδιόμορφος και ξεχωριστός λογοτέχνης. Στα ποιητικά και πεζά του έργα, επιδίωξε άκρα σαφήνεια και ακρίβεια. Τα στοιχεία αυτά δεν χαρακτήριζαν τους τότε λογοτέχνες της παρακμής, στον κύκλο των οποίων προσήλθε αρχικά ο Σολογκούμπ – εκείνοι προτιμούσαν “σκοτεινά”, πλήρη ασάφειας κείμενα.
Στις αρχές του 20ου αιώνα η λογοτεχνική ζωή της Ρωσίας βρισκόταν σε αναβρασμό, και ο Σολογκούμπ το έζησε στο έπακρο. Νέα βιβλία, δημοσιεύσεις και εκδηλώσεις, θεατρικά έργα, ποιητικές περιοδείες στη χώρα από κοινού με τον Ίγκορ Σεβεριάνιν, γάμος, ταξίδι, μαζί με τη σύζυγό του στο εξωτερικό, ένας δικός του λογοτεχνικός όμιλος. Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν υπήρξε επαγγελματίας συγγραφέας, αν και εργάστηκε επί μακρόν ως επιθεωρητής ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος της Αγίας Πετρούπολης.
Ο «Μικρός δαίμονας»
Ο Σολογκούμπ δούλεψε πάνω στο πιο γνωστό του μυθιστόρημα, “Μικρός δαίμονας”, δέκα χρόνια, και το ολοκλήρωσε το 1902. Οι εκδότες όμως δεν δέχονταν το χειρόγραφο και η δημοσίευση καθυστέρησε πέντε χρόνια. Ζώντος του συγγραφέα, το μυθιστόρημα έκανε δέκα επανεκδόσεις, παρά τις δημόσιες γνώμες κάποιων κριτικών ότι το έργο δεν είναι επίκαιρο και όλα όσα περιγράφει θα ξεχαστούν μετά από καμιά δεκαετία σαν ένα κακό όνειρο. Ωστόσο, έναν αιώνα αργότερα, το βιβλίο είναι το ίδιο επίκαιρο.